วันนี้หามะพร้าวมาขายอีกแล้วนะครับ
ว่ากันด้วยเรื่อง Aperture Value หรือ ที่เรียกกันคุ้นเคยว่า F-Stop
ถ้าจะเรียกเป็นภาษาชาวบ้านก็ รูหน้ากล้อง 55+ค่า Aperture Value ถูกควบคุมด้วย diaphragm ควบคุมแสงอยู่ที่เลนส์ (ดูรูปดอกกล้วยไม้ด้านล่างครับ)
มาดูรูปกันเลยครับ
เห็นได้ว่า ที่ F1.4 รูหน้ากล้องจะกว้างมาก
และ ที่ F16 รูหน้ากล้องจะแคบ
เลนส์แต่ละตัวจะมีค่า Aperture มากที่สุด และ น้อยที่สุดไม่เท่ากัน
เช่น เลนส์ 50mm F1.8 ก็แสดงว่าเลนส์ตัวนี้สามารถใช้ค่า F-Stop ต่ำสุดคือ F1.8
ค่าที่สูงที่สุดจะไม่แสดง ต้องดูในคู่มือ สำหรับตัวนี้ ค่าสูงสุดคือ F22 ครับ
แล้วค่า F-Stop มีประโยชน์อย่างไร?
1. ควบคุมปริมาณแสงค่า F ต่ำ = รูกว้าง = แสงเข้าได้มาก ---> ก็ต้องใช้ Shutter Speed ที่เร็ว
ค่า F สูง = รูแคบ = แสงเข้าได้น้อย ---> ก็ต้องใช้ Shutter Speed ที่ช้า
*** ดูจากรูปด้านบนครับ ที่F1.4 ภาพสว๊างสว่าง ที่ F16 ภาพมืดเชียว
แล้วค่า F-Stop สัมพันธ์กับค่า Shutter Speed อย่างไร?
F-Stop จะแปรผกผันกับ Shutter Speed เพื่อให้ได้รับแสงในปริมาณที่พอดี
กล่าวคือ F-Stop ต่ำ ---> Shutter Speed สูง
F-Stop สูง ---> Shutter Speed ต่ำ
ยกตัวอย่างความสัมพันธ์ระหว่าง F-Stop กับ Shutter Speed
สมมุติว่า ค่า F8 , Shutter Speed 1/50s ให้ภาพสว่างพอดี
ถ้าอยากใช้ Shutter Speed สูงขึ้นเป็น 1/100s ก็ต้องลดค่า F-Stop ลงเป็น f-5.6
พูดง่ายๆคือ ถ้าเพิ่ม Shutter Speed ขึ้น 1 stop ก็ต้องลด F-Stop ลง 1 stop
ถ้าต้องการเพิ่ม Shutter Speed ขึ้น 2 stop ก็ต้องลด F-Stop ลง 2 stop
ภาพที่ได้ก็จะสว่างเท่าเดิม
แล้ว Stop ของ Aperture Value มีค่าอย่างไร?
มีค่าตามนี้ครับ (นำมาจาก web ตากล้อง ครับ ขอบคุณครับ)
แล้วค่า F3.2 ล่ะมาอย่างไร?
ก็คือหาร 1 stop เป็น 3 ส่วนล่ะครับ เพื่อให้ได้ค่าที่ละเอียดขึ้น
ดังนั้นเวลาถ่ายรูป หรือ ถ่าย VDO ในที่แสงน้อย จึงมักใช้ค่า F-Stop ต่ำ
เพื่อให้สามารถใช้ Shutter Speed ที่สูงขึ้นได้
2. ควบคุมระยะ ชัดลึก-ชัดตื้น หรือ Depth Of Field (DOF) 
จากภาพด้านบน จะเห็นได้ว่า การใช้ F1.4 จะมีระยะ focus ที่แคบ (นกจะชัดแค่หัวกับตัวตรงกลาง หางและตัวด้านข้างขวาเบลอ)
F8 ระยะชัดจะกว้างขึ้น ครอบคลุมตัวนก แต่ต้นไม้ด้านหลังยังเบลอ
F22 ระยะชัดจะครอบคลุมตั้งแต่หน้ากล้อง ไปถึงต้นไม้ (หรือระยะอนันต์ : infinity)
F5.6 ได้ภาพชัดตื้น (หน้าชัด หลังเบลอ)
F22 ได้ภาพชัดลึก (หน้าชัด หลังชัด)
diaphragm สวยดีมั้ยครับ
อ้างอิง
ระยะชัดลึก-ชัดตื้น ไม่ได้ขึ้นอยู่กับค่า Aperture Value เพียงอย่างเดียว
แต่ยังขึ้นอยู่กับ ระยะห่างระหว่างฉากหลังกับจุด focus และ ระยะ focus
ขอยกตัวอย่างเรื่องระยะ focus กับ DOF ตามรูปนะครับ
ดูจากรูปแล้ว การใช้ F5.6 คงที่ แต่ระยะ focus เปลี่ยนไป DOF ก็เปลี่ยนไปด้วย
เรื่องของความชัดตื้นก็จะมีอีกคำหนึ่งคือ Bokeh คือ ความเบลอของฉากหลัง
ที่เห็น กลมๆ นั่นล่ะครับ Bokeh
Bokeh จะกลมหรือจะแฉก ดูจาก diaphragm ครับ
เช่น ภาพกล้วยไม้ F5.6 diaphragm กลม Bokeh ก็จะกลม
ภาพกล้วยไม้ F8 diaphragm เป็น 6 เหลื่ยม Bokeh ก็จะเป็น 6 เหลื่ยม (ภาพกล้วยไม้เป็นภาพแทน)
ถ้าอยากได้ Bokeh รูปหัวใจ
ก็ตัดกระดาษรูปหัวใจมาแปะหน้าเลนส์ตามรูป
(ขอบคุณเจ้าของรูปนะครับ)
มาต่อกันที่เรื่อง Aperture Value กับการถ่าย VDOการใช้ F-Stop ปกติก็ไม่มีปัญหาอะไรหรอกครับ
แต่ปัญหามันจะเกิดขึ้นตอนที่เราต้องการระยะชัดตื้นมากๆ ในตอนกลางวัน
เช่นอยากใช้ F1.8 กลางแดด
ISO ก็ 100 แล้ว , Shutter Speed ก็กดสูงสุดแล้ว ภาพยังสว่างโล่
แล้วจะทำไงดี?
Filter ครับ หา ND เต็มแผ่นมาใช้ เพื่อลดปริมาณแสงที่จะเข้ากล้อง
อาจเป็น Filter ของกล้องถ่ายรูปก็ได้ หรือ ใส่ Filter ลงใน Matt Box ก็ได้ครับ
มีอีก 1 ทางเลือก คือ Fader ND หรือ Vari ND ดูตาม VDO เลยครับ เจ๋งมากมาย
ตอนนี้อาจจะยาวไปหน่อย ขอบคุณที่ทนอ่านจนจบนะครับ แล้วพบกันตอนต่อไปครับ
