เรื่องของลิขสิทธิ์

วันก่อนมีคนมาโพสต์ถามเรื่องลิขสิทธิ์ไว้ ก็ได้ตอบไปบ้างบางส่วนครับ แล้วก็เลยกลับไปค้นเอกสารเก่าๆเจอเจ้านี่
เป็นงานเขียนที่ยังไม่ได้เกลาครับ เอามาฝากก่อนแล้วกัน


เราจะมาคุยถึงเรื่องลิขสิทธ์กันครับ แหมของของใครของใครก็ห่วงใช่มั๊ยล่ะครับ

แน่นอนว่า งานที่เราคิดขึ้นมาอย่างยากลำบาก เราคงไม่อยากให้ใครชุบมือเปิบเอาไปใช้หาผลประโยชน์อย่างฟรีๆแน่นอน ดังนั้นจึงเกิดเรื่องลิขสิทธ์ที่ว่านี่ขึ้นมาเพื่อควบคุมทุกๆอย่างเกี่ยวกับงานสร้างสรรค์ทั้งหมด

เราทำหนังขึ้นมาแทบเป็นแทบตาย เราก็คงอยากที่จะได้รายได้จากมันบ้าง แต่ในยุคเทคโนโลยีกว้างไกลแบบนี้ เมื่อหนังเปลี่ยนจากฟิล์มมาเป็นไฟล์ การแบ่งปันและการขโมยสื่อสร้างสรรค์เหล่านี้ไปขายทำได้ง่ายยิ่งกว่าการปอกกล้วยเข้าปากซะอีก ผู้สร้างหลายๆรายต่างต้องตกอยู่ในที่นั่งลำบากไม่แพ้กัน เมื่องานของตัวเองถูกก๊อป-ปี้ไปขายโดยที่เราไม่ได้ส่วนแบ่งเลยแม้แต่แดงเดียว ตอนแรกๆผมก็คิดว่ามันคงไม่มีผลกระทบเท่าไหร่ แต่ที่ไหนได้มันกลับมีผลกระทบต่อองค์รวมอย่างคาดไม่ถึงเลยทีเดียวครับ

ตอนนี้ทุนสร้างของหนังหนึ่งเรื่องลดลงจนน่าใจหาย จากช่วงหนึ่งที่หนังฟอร์มธรรมดาจะได้ทุนประมาณ 20-30 ล้าน ทำงานกันประมาณ 3 เดือน 30 คิวถ่าย ทุกวันนี้ผู้สร้างทุกคนพร้อมใจกันลดต้นทุนการผลิต เพราะว่าถ้าตัวเลขแบบเดิมเจอพี่แผ่นผีเข้าไป โอกาสที่จะได้กำไรค่อนข้างต่ำมาก วิธีที่จะปลอดภัยคือลดต้นทุนลงเพื่อให้ได้กำไรได้ง่ายขึ้น ลดต้นทุนอย่างเดียวไปพอ ต้องกำหนดแนวหนังให้ถูกตลาดด้วย ซึ่งก็จะเหลือหนังเพียงไม่กี่แนวที่ตลาดน่าจะชอบ จนทำให้แนวหนังที่น่าสนใจลดน้อยลงเพราะต้องเอาตลาดนำ ในขณะที่ฝ่ายคนทำงานโดยเฉพาะฟรีแลนซ์ก็จะได้รับค่าแรงน้อยลงตามงบที่น้อยลงไปด้วย ทำให้คนทำงานอาจจะต้องรับหลายงานในช่วงเวลาเดียวกัน สมาธิที่จะจดจ่อกับงานตรงหน้าก็จะลดลงไป

เห็นมั๊ยครับว่าผลกระทบของการละเมิดลิขสิทธิ์นั้นมันมากมายและกว้างกว่าที่เราคิดไว้นั้น ดังนั้นก่อนที่จะไม่มีใครสร้างหนังดีดีให้เราดู
หยุดอุดหนุนผีทั้งหลายเถอะครับ เผื่ออะไรต่อมิอะไรมันจะดีขึ้นมาบ้าง

คนทำหนังสั้นสนใจเรื่องลิขสิทธิ์กันน้อยมาก ทุกสิ่งที่อย่างที่มาอยู่ในหนังของเรา ถ้ามันมีลิขสิทธิ์เราควรขอครับ เช่นเพลงประกอบที่ใช้ในหนัง / โปสเตอร์ต่างๆที่แปะอยู่ในหนัง / พร็อบ / โลโก้ต่างๆ  ทุกอย่างถ้าเราเอามาจากแหล่งอื่นมันล้วนมีเจ้าของครับ แม้แต่เวลาไปถ่ายถนนหนทางถ้ามีการเห็นหน้าใครอย่างชัดเจนจนพอจะจำหน้าได้เราก็ต้องขออนุญาตในการเผยแพร่ครับ เขามาอยู่ในหนังของเราไม่ได้แปลว่าเขาอยากให้เราเผยแพร่เสมอไปครับ ถ้าเป็นที่เมืองนอกเมืองนานี่เขาฟ้องได้เลยนะครับ

อย่าคิดว่าไม่ได้นำมาใช้ทางธุรกิจแล้วจะไม่มีปัญหาอะไรนะครับ เวลามันจะมี มันมีอย่างที่เราคาดไม่ถึงเลยทีเดียว และถึงไม่มีปัญหา ก็อาจจะทำให้หลายคนต้องสูญเสียโอกาสได้เงิน หรือโอกาสในการออกอากาศเชิงธุรกิจไป


ถ้าหนังสั้นของเราได้ไปฉายในเทศกาลหนังต่างประเทศหรืออาจจะออนแอร์อยู่ในอินเตอร์เน็ท แล้วสมมุติว่าเข้าตาช่องของต่างประเทศ เช่น HBO จะซื้อหนังของเราไปออกอากาศ แต่หนังของเราดันใช้เพลงต่างประเทศมาใส่ในเรื่อง มีโปสเตอร์หนังฮิตแปะอยู่ข้างกำแพง และแน่นอนว่าทั้งสองอย่างยังไม่ได้รับอนุญาตจากเจ้าของสิทธิ์ เราจะเสียโอกาสนั้นไปทันทีครับ HBO จะไม่ซื้อหนังของเราไปฉายเพราะว่ามันจะมีปัญหาตามมาถ้ามีการฟ้องร้องเกิดขึ้น ที่กล้าพูดเพราะว่ามันเคยเกิดขึ้นมาหลายต่อหลายครั้งครับ

หนังสารคดีอินดี้เรื่องยาวเรื่อง My Date with Drew ที่งบตอนสร้างจริงเสียไปไม่ถึง 2000 เหรียญ ก็เจอเรื่องทำนองเดียวกันครับ คือในเรื่องเขาขับรถ เปิดเพลงจากคลื่นวิทยุแล้วร้องตามหลายครั้งมาก อันนี้เมื่อได้รับการซื้อไปฉาย ทางบริษัทก็ต้องจ่ายเงินค่าลิขสิทธิ์ซึ่งเป็น อีกหลายหมื่นเหรียญ แต่เขาเต็มใจครับ เพราะว่าตอนฉายได้กลับมาเป็นสิบๆเท่า

หรือหนังฮอลลีวู๊ด สัญชาติ ไทย ฮ่องกง อย่าง Bangkok Dangerous เวอร์ชั่นพี่ นิค เคจ ตอนที่มาถ่ายที่พระปฐมเจดีย์ หรืออีกหลายที เขามีการกั้นรั้ว และมีป้ายผ่านทางว่า ถ้าใครผ่านป้ายนี้เข้าไปแสดงว่า ยินยอมให้มีภาพของตนเองปรากฏอยู่บนภาพยนตร์ เป็นการทำเพื่อป้องกันการฟ้องละเมิดสิทธิส่วนบุคคล สำคัญนะครับเรื่องอย่างนี้ ลองคิดเล่นๆครับว่า คุณไปถ่ายในผับ แบ็คกราวด์ของตัวเอกของคุณเป็นเสี่ยมานั่งป้อกิ๊กอยู่ บังเอิญหนังเรื่องนี้ได้ฉายในวงกว้าง เมียของเสี่ยดันได้ดูหนังเรื่องนี้แล้วจำได้ เป็นเรื่องเป็นราว เสี่ยรู้สึกว่าโดนละเมิด เขาก็จะฟ้องเราได้ครับ

ดังนั้นเราจึงเห็นสารคดีดังๆของฝรั่ง หรือรายการโทรทัศน์ดังๆ หรือภาพยนตร์ดังๆ อย่าง Jack ass จะมีการเซ็นเซอร์ใบหน้าคนที่เดินผ่านไปผ่านมาในหลายต่อหลายครั้ง


แล้วทีนี้ถ้าอยากได้แต่ไม่มีเงินทำอย่างไรดี

1. ต้องลองขอครับ ทำหนังสือไปให้เป็นเรื่องเป็นราว ถ้าเจ้าของใจดีและเห็นความตั้งใจของเราอาจจะได้สิ่งนั้นที่เราอยากได้มาฟรีๆหรือไม่ก็ถูกมาก
2. ขอไม่ได้ก็ทำเองเลย แต่งเพลงเองเลย ทำโปสเตอร์เองเลย อันนี้ยังไงก็ปลอดภัยครับ
3. นักศึกษาที่พร้อมและเต็มใจจะทำให้เราอย่างฟรีๆมีอยู่ครับ ลองไปป้วนเปี้ยนตามมหาวิทยาลัยที่สอนทางนั้นตรงๆแล้วไปขอความช่วยเหลือจากเขาดูสิครับ
4. อินเตอร์เน็ท คือที่ที่มีคนมีฝันและพร้อมช่วยเราได้ ลองเข้าไปหาดู บางทีอาจมีคนเฝ้ารอที่จะทำให้เราอยู่ก็ได้ครับ
5. ส่วนเรื่องผู้คน ก็ลองไปถ่ายในสถานที่ที่เราควบคุมได้ดูครับ สามารถป่าวประกาศหรือเอาเอกสารให้เขาเซ็นต์ได้ก็จะดี

สุดท้ายจะบอกว่าอย่าทำให้ตัวเองเสียโอกาสดีๆด้วยความรู้เท่าไม่ถึงการครับ ใครจะไปรู้หนังของเราอาจจะไปได้ไกลกว่าที่เราคิดก็ได้ครับ

กระทู้นี้โดนบล็อค ระบบจะซ่อนข้อความหรือไฟล์แนบอัตโนมัติ สามารถมองเห็นได้เฉพาะผู้ดูแล!

แล้วถ้าเราใช้เพลงฝรั่งต้องโทรไปบอกหรือทำยังไงครับ

ผมก็เคยอ่านเจอเรื่องลิขสิทธิ์ตามที่ท่านfoolmoon กล่าวไว้ข้างต้น ซึ่งการป้องกันการละเมิดเบื้องต้นตามข้อ1-5 นั้นถูกต้อง(เบื้องต้นนะครับ)
แต่การที่เราจะทำงานที่มีการละเว้นละเมิดลิขสิทธิ์นั้นก็มีกฎหมายได้ระบุเอาไว้เช้นกัน  ได้แบ่งเป็น 3 ข้อใหญ่ๆ ดังนี้(บทที่9ของพ.ร.บ.ลิขสิทธิ์2537)
1.เหตุผลของการมีข้อยกเว้นการละเมิดลิขสิทธิ์ ซึ่งกล่าวถึงแนวคิดในการสร้างข้อยกเว้นในการละเมิดลิขสิทธิ์เพื่อประโยชน์ของสังคม
2.ข้อยกเว้นการละเมิดลิขสิทธิ์ตามมาตราฐานระหว่างประเทศ กล่าวคืออนุสัญญาเบอร์น(1971)และข้อตกลง TRIPs
3.ข้อยกเว้นการละเมิดลิขสิทธิ์ตามกฎหมายลิขสิทธิ์ หมายถึงข้อยกเว้นการละเมิดลิขสิทธิ์ตามกฎหมายลิขสิทธิ์ พ.ร.บ.ลิขสิทธิ์2537
     แต่ผมจะเอาข้อ3ซึ่งได้ซึ่งมีในพ.ร.บ.ลิขสิทธิ์2537(พระราชบัญญ้ติลิขสิทธิ์ ปีพ.ศ.2537)ได้บัญญ้ติ์
ข้อยกเว้นการละเมิดลิขสิทธิ์ไว้ดังนี้
ส่วนที่ 6
ข้อยกเว้นการละเมิดลิขสิทธิ์
มาตรา 32 การกระทำแก่งานอันมีลิขสิทธิ์ของบุคคลอื่นตามพระราชบัญญัตินี้ หากไม่ขัดต่อการแสวงหาประโยชน์จากงานอันมีลิขสิทธิ์ตามปกติของเจ้าของลิขสิทธิ์และไม่กระทบกระเทือนถึงสิทธิอันชอบด้วยกฎหมายของเจ้าของลิขสิทธิ์เกินสมควร มิให้ถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์
ภายใต้บังคับบทบัญญัติในวรรคหนึ่ง การกระทำอย่างใดอย่างหนึ่งแก่งานอันมีลิขสิทธิ์ตามวรรคหนึ่ง มิให้ถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ ถ้าได้กระทำดังต่อไปนี้
(1) วิจัยหรือศึกษางานนั้น อันมิใช่การกระทำเพื่อหากำไร
(2) ใช้เพื่อประโยชน์ของตนเอง หรือเพื่อประโยชน์ของตนเองและบุคคลอื่นในครอบครัวหรือญาติสนิท
(3) ติชม วิจารณ์ หรือแนะนำผลงานโดยมีการรับรู้ถึงความเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ในงานนั้น
(4) เสนอรายงานข่าวทางสื่อสารมวลชนโดยมีการรับรู้ถึงความเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ในงานนั้น
(5) ทำซ้ำ ดัดแปลง นำออกแสดง หรือทำให้ปรากฏ เพื่อประโยชน์ในการพิจารณาของศาลหรือเจ้าพนักงานซึ่งมีอำนาจตามกฎหมาย หรือในการรายงานผลการพิจารณาดังกล่าว
(6) ทำซ้ำ ดัดแปลง นำออกแสดง หรือทำให้ปรากฏโดยผู้สอนเพื่อประโยชน์ในการสอนของตน อันมิใช่การกระทำเพื่อหากำไร
(7) ทำซ้ำ ดัดแปลงบางส่วนของงาน หรือตัดทอนหรือทำบทสรุปโดยผู้สอนหรือสถาบันศึกษา เพื่อแจกจ่ายหรือจำหน่ายแก่ผู้เรียนในชั้นเรียนหรือในสถาบันศึกษา ทั้งนี้ ต้องไม่เป็นการกระทำเพื่อหากำไร
(8) นำงานนั้นมาใช้เป็นส่วนหนึ่งในการถามและตอบในการสอบ
มาตรา 33 การกล่าว คัด ลอก เลียน หรืออ้างอิงงานบางตอนตามสมควรจากงานอันมีลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัตินี้ โดยมีการรับรู้ถึงความเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ในงานนั้น มิให้ถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ ถ้าได้ปฏิบัติตามมาตรา 32 วรรคหนึ่ง
มาตรา 34 การทำซ้ำโดยบรรณารักษ์ของห้องสมุดซึ่งงานอันมีลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัตินี้ มิให้ถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์หากการทำซ้ำนั้นมิได้มีวัตถุประสงค์เพื่อหากำไร และได้ปฏิบัติตามมาตรา 32 วรรคหนึ่ง ในกรณีดังต่อไปนี้
(1) การทำซ้ำเพื่อใช้ในห้องสมุดหรือให้แก่ห้องสมุดอื่น
(2) การทำซ้ำงานบางตอนตามสมควรให้แก่บุคคลอื่นเพื่อประโยชน์ในการวิจัยหรือการศึกษา
มาตรา 35 การกระทำแก่โปรแกรมคอมพิวเตอร์อันมีลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัตินี้ มิให้ถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ หากไม่มีวัตถุประสงค์เพื่อหากำไร และได้ปฏิบัติตามมาตรา 32 วรรคหนึ่ง ในกรณีดังต่อไปนี้
(1) วิจัยหรือศึกษาโปรแกรมคอมพิวเตอร์นั้น
(2) ใช้เพื่อประโยชน์ของเจ้าของสำเนาโปรแกรมคอมพิวเตอร์นั้น
(3) ติชม วิจารณ์ หรือแนะนำผลงานโดยมีการรับรู้ถึงความเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ในโปรแกรมคอมพิวเตอร์นั้น
(4) เสนอรายงานข่าวทางสื่อสารมวลชนโดยมีการรับรู้ถึงความเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ในโปรแกรมคอมพิวเตอร์นั้น
(5) ทำสำเนาโปรแกรมคอมพิวเตอร์ในจำนวนที่สมควรโดยบุคคลผู้ซึ่งได้ซื้อหรือได้รับโปรแกรมนั้นมาจากบุคคลอื่นโดยถูกต้อง เพื่อเก็บไว้ใช้ประโยชน์ในการบำรุงรักษาหรือป้องกันการสูญหาย
(6) ทำซ้ำ ดัดแปลง นำออกแสดง หรือทำให้ปรากฏเพื่อประโยชน์ในการพิจารณาของศาลหรือเจ้าพนักงานซึ่งมีอำนาจตามกฎหมาย หรือในการรายงานผลการพิจารณาดังกล่าว
(7) นำโปรแกรมคอมพิวเตอร์นั้นมาใช้เป็นส่วนหนึ่งในการถามและตอบในการสอบ
(8) ดัดแปลงโปรแกรมคอมพิวเตอร์ในกรณีที่จำเป็นแก่การใช้
(9) จัดทำสำเนาโปรแกรมคอมพิวเตอร์เพื่อเก็บรักษาไว้สำหรับการอ้างอิง หรือค้นคว้าเพื่อประโยชน์ของสาธารณชน
มาตรา 36 การนำงานนาฏกรรม หรือดนตรีกรรมออกแสดงเพื่อเผยแพร่ต่อสาธารณชนตามความเหมาะสม โดยมิได้จัดทำขึ้นหรือดำเนินการเพื่อหากำไรเนื่องจากการจัดให้มีการเผยแพร่ต่อสาธารณชนนั้น และมิได้จัดเก็บค่าเข้าชมไม่ว่าโดยทางตรงหรือโดยทางอ้อม และนักแสดงไม่ได้รับค่าตอบแทนในการแสดงนั้น มิให้ถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ หากเป็นการดำเนินการโดยสมาคม มูลนิธิ หรือองค์การอื่นที่มีวัตถุประสงค์เพื่อการสาธารณกุศล การศึกษา การศาสนา หรือการสังคมสงเคราะห์ และได้ปฏิบัติตามมาตรา 32 วรรคหนึ่ง
มาตรา 37 การวาดเขียน การเขียนระบายสี การก่อสร้างการแกะลายเส้น การปั้น การแกะสลัก การพิมพ์ภาพ การถ่ายภาพ การถ่ายภาพยนตร์ การแพร่ภาพ หรือการกระทำใด ๆ ทำนองเดียวกันนี้ซึ่งศิลปกรรมใดอันตั้งเปิดเผยประจำอยู่ในที่สาธารณะ นอกจากงานสถาปัตยกรรม มิให้ถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ในศิลปกรรมนั้น
มาตรา 38 การวาดเขียน การเขียนระบายสี การแกะลายเส้น การปั้น การแกะสลัก การพิมพ์ภาพ การถ่ายภาพ การถ่ายภาพยนตร์ หรือการแพร่ภาพซึ่งงานสถาปัตยกรรมใด มิให้ถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ในงานสถาปัตยกรรมนั้น
มาตรา 39 การถ่ายภาพหรือการถ่ายภาพยนตร์หรือการแพร่ภาพซึ่งงานใด ๆ อันมีศิลปกรรมใดรวมอยู่เป็นส่วนประกอบด้วย มิให้ถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ในศิลปกรรมนั้น
มาตรา 40 ในกรณีที่ลิขสิทธิ์ในศิลปกรรมใดมีบุคคลอื่นนอกจากผู้สร้างสรรค์เป็นเจ้าของอยู่ด้วย การที่ผู้สร้างสรรค์คนเดียวกันได้ทำศิลปกรรมนั้นอีกในภายหลังในลักษณะที่เป็นการทำซ้ำบางส่วนกับศิลปกรรมเดิม หรือใช้แบบพิมพ์ ภาพร่าง แผนผัง แบบจำลอง หรือข้อมูลที่ได้จากการศึกษาที่ใช้ในการทำศิลปกรรมเดิม ถ้าปรากฏว่าผู้สร้างสรรค์มิได้ทำซ้ำหรือลอกแบบในส่วนอันเป็นสาระสำคัญของศิลปกรรมเดิม มิให้ถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ในศิลปกรรมนั้น
มาตรา 41 อาคารใดเป็นงานสถาปัตยกรรมอันมีลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัตินี้ การบูรณะอาคารนั้นในรูปแบบเดิม มิให้ถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์
มาตรา 42 ในกรณีที่อายุแห่งการคุ้มครองลิขสิทธิ์ในภาพยนตร์ใดสิ้นสุดลงแล้ว มิให้ถือว่าการนำภาพยนตร์นั้นเผยแพร่ต่อสาธารณชนเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ในวรรณกรรม นาฏกรรม ศิลปกรรม ดนตรีกรรม โสตทัศนวัสดุสิ่งบันทึกเสียง หรืองานที่ใช้จัดทำภาพยนตร์นั้น
มาตรา 43 การทำซ้ำ เพื่อประโยชน์ในการปฏิบัติราชการโดยเจ้าพนักงานซึ่งมีอำนาจตามกฎหมาย หรือตามคำสั่งของเจ้าพนักงานดังกล่าวซึ่งงานอันมีลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัตินี้และที่อยู่ในความครอบครองของทางราชการ มิให้ถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ ถ้าได้ปฏิบัติตามมาตรา 32 วรรคหนึ่ง

เข้าใจ เห็นใจ แต่อยาท้อใจ จนไม่กล้าทำหนัง
สำหรับผมส่วนตัวแล้ว
ฟ้องมาสิจะได้ดัง...

โ้อ้.........ขอบพระคุณมากครับ

สาระทั้งนั้นเลย

ขอบคุณก๊าบบบบ

ข้อมูลนี้แหละครับ ที่หาอยู่ ขอบคุณคุณ foolmoon มาก

เยี่ยมครับ ได้ความรู้เพิ่ม

เป็นความรู้ที่ดีมากครับ

แจ่มแจ้ง...ขอบคุณครับ.

เป็นประสบการณ์ที่ดีมากๆครับ ..ได้ความรู้เพิ่มขึ้นเยอะเลย ขอบคุณคร้าบผม

เข้าใจเยอะขึ้นเลยครับ ขอบคุณครับ